Adat?p Sa?l?k Grubu’na ba?l? olarak Sakarya’da faaliyet gösteren Özel Adat?p Hastanesi Endokrinoloji Uzman? Doç. Dr. Müyesser SAYKI içinde bulundu?umuz, mübarek Ramazan Ay? nedeniyle bilgilendirmelerde bulundu.

Diyabetli her hasta oruç tutabilir mi?

Doç. Dr. Müyesser SAYKI, her diyabetik hastan?n oruç tutamayaca??n? belirterek, “Hastan?n diyabetinin türü, kulland??? diyabet ilaçlar?, özellikle kan ?ekerini normalin alt?na dü?ürebilen ilaç kullan?p kullanmamas?, ek hastal?klar?, hipoglisemi durumu, sosyal ve i? ya?amlar? dikkate al?narak de?erlendirilmeli ve oruç tutmas? uygunsa ki?iye göre bir tedavi ve takip plan? olu?turulmal?d?r. Oruç tutmak isteyen diyabetli hastalar ideal olarak Ramazan ay?ndan 4-8 hafta önce takip eden hekimine ba?vurmal? ve bu iste?ini bildirmelidir. Ramazana 4-8 haftadan daha k?sa süre kald???nda yap?lan tedavi de?i?iklikleri orucun ilk günlerinde ilaç yan etkisi ve kan ?ekerinde dalgalanma gibi sorunlara neden olabilir.” dedi.

Hangi diyabetli hastalar?n oruç tutmas? risklidir?

“Yaln?z ya?ayan hastalar, son üç ay içerisinde ikinci bir ki?iden yard?m almay? gerektirecek düzeyde hipoglisemi (?eker dü?üklü?ü) geçirenler, s?k s?k hipoglisemi ata?? olanlar, hipoglisemiyi hissetmeyen hastalar, diyabete ba?l? koma nedeniyle yak?n zamanda hastanede yat??? olanlar, kötü kontrollü diyabeti olanlar (üç ayl?k ?eker ortalamas? yani HbA1C düzeyi %8’in üzerinde olan hastalar), gebeler, çoklu insülin kullanan hastalar ve diyabete ba?l? kalp-damar, göz, böbrek ya da sinir hasar? olan hastalar yüksek riskli oldu?u için oruç tutmas? önerilmez.” diyen Doç. Dr. Müyesser SAYKI sözlerine ?u ?ekilde devam etti; “Yüksek riskli diyabet hastalar? oruç tutmalar? durumunda ciddi kan ?ekeri dü?üklü?ü, diyabetik koma, vücutta ciddi susuzluk, böbrek yetmezli?i ve damarlarda p?ht?la?maya e?ilimle kar??la?abilirler. Diyabetik koma riski, özellikle Ramazan ay? öncesinde kan ?ekeri seyri iyi olmayan Tip 1 diyabet hastalar?nda belirgin düzeyde daha fazla görülür. Ayr?ca uzun süre susuz kalman?n sonucu olarak tansiyon dü?mesi, bay?lma, p?ht?la?ma art???na ba?l? hastal?klar, dü?me ve k?r?k ile kar??la?abilirler.Üç ayl?k ?eker ortalamas? %8’in alt?nda olanlar, hipoglisemiye neden olmayacak ?eker haplar? kullanan ya da günde bir kez insülin kullanan hastalar?n iste?i do?rultusunda öneriler dikkate al?narak ve hekim kontrolünde oruç tutabilir.”

Ramazan ay?nda oruç tutan hasta kan ?ekeri ölçümünü nas?l yapmal?d?r?

Ramazan ay? boyunca olu?abilecek kan ?ekerinde dü?me ve yükselme ataklar?ndan korunmada s?k? kan ?ekeri takibi büyük önem arz etti?ini belirten Doç. Dr. Müyesser SAYKI, baz? hastalar? da kan ?ekeri dü?mesine ra?men hiçbir belirti gözlemlenemeyece?ini, bu nedenle iftarda orucu açmadan önce kan ?ekerinin mutlaka ölçülmesi gerekti?ini söyledi. Hiperglisemi riski aç?s?ndan da iftar ba?lang?c?ndan iki saat sonra tokluk ?ekerine bak?lmas? gerekti?ini ifade eden Endokrinoloji Uzman?, “Bunun d???nda sahurda, sabah kalk?nca, gün ortas?nda ve ikindi vakti ölçülen kan ?ekerleri olas? hipoglisemileri saptamak aç?s?ndan yararl?d?r. Özellikle ilk günlerde bu ?ekilde takip yap?lmal?, e?er kan ?ekeri iyi seyrediyorsa günlük ölçüm say?s? azalt?labilir.” dedi.

Hipoglisemi belirtileri nelerdir?

Doç. Dr. Müyesser SAYKI, kan ?ekerinin dü?mesi durumunda çarp?nt?, ac?kma, ba? dönmesi, ellerde titreme, so?uk terleme, huzursuzluk, bulant?, ba? a?r?s?, konu?mada güçlük ya da bilinç bulan?kl??? olabilece?ini, bu belirtiler meydana geldi?inde kan ?ekerinin parmak ucundan acilen ölçülmesi gerekti?ini söyledi. Bu belirtilerin genelde kan ?ekerinin 70 mg/dl’nin alt?nda görüldü?ünü ancak baz? hastalarda daha yüksek veya daha dü?ük de?erlerde de olabildi?ini ve bu semptomlara e?lik eden dü?ük kan ?ekeri varl???nda orucun sonland?r?l?p, kan ?ekerini h?zl? yükseltmek için ?eker veya meyve suyu al?nman?n gerekli oldu?una dikkat çekti.

Oruç tutan diyabetik bireylerin beslenme ve egzersiz düzeni nas?l olmal?d?r?

Doç. Dr. Müyesser SAYKI, Ramazan ay?nda iki ana ö?ünlü beslenme düzenine geçilmesi ve uzun açl?k süresi nedeniyle oruç tutan diyabetik hastalar?n her zamankinden daha dikkatli olmas? gerekti?ini söyleyerek, “Bu iki ana ö?ünün (sahur, iftar) aras?nda en az 1-2 ara ö?ün yap?lmal?d?r. ?ftarda a??r? yenilmemelidir. Sahur ö?ünü mümkün oldu?unca imsak vaktine yak?n zamanda yap?lmal?d?r. Bol ye?illik, az ya?l? süt ürünleri, yumurta, birkaç zeytin, çavdar/tam bu?day ekme?i, ceviz gibi g?dalar tüketilebilir. Ayr?ca böbrekleri korumak için en az 2-2.5 litre s?v? tüketilmelidir. Yüksek tuz içeren maden suyu, kafeinli ve ?ekerli s?v? al?m?ndan uzak durulmal?d?r. Hipoglisemi riskinden dolay? oruçlu iken egzersiz yap?lmas? önerilmez. Ancak iftardan 1 saat sonra a??r olmayan egzersiz ve hafif tempolu yürüyü? yap?labilir.” dedi.