Turkuvaz Medya Grubu'nun düzenledi?i ' Türkiye Yüzy?l? Zirvesi & Para Sohbetleri' dünyadaki geli?melerle birlikte önemi gitgide daha da artan Türkiye'nin enerji gündemiyle devam etti. Zirveye video mesajla kat?lan T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan? Fatih Dönmez, Türkiye ve dünyadaki enerji politikalar?yla ilgili önemli aç?klamalarda bulundu. ??te ayr?nt?lar…

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan? Fatih Dönmez: "Gaz ticaret merkezi olma yolunda önemli ad?mlar at?yoruz"

Zirveye, Güney Gaz Koridoru 9'uncu Dan??ma Kurulu Toplant?s? için bulundu?u Azerbaycan'?n Ba?kenti Bakü'den kat?lan Bakan Dönmez konu?mas?na, Türkiye'nin gaz ticaret merkezi olma yolunda önemli ad?mlar att???n?n alt?n? çizerek ba?lad?. Son bir y?lda hem kaynak hem de tüketici taraf?nda 15 ülkeyi ziyaret ettiklerini hat?rlatan Dönmez, konu?mas?na ?u sözlerle devam etti:

"Ziyaret etti?imiz ülkelerden baz?lar? Azerbaycan, Cezayir, Katar ve Nijerya gibi daha önce gaz ticareti yapt???m?z ülkelerdi. Bu ülkelerle kapasite art?r?m? konusunda müzakereler devam ediyor. Di?er yandan Umman ve Birle?ik Arap Emirlikleri gibi daha önce gaz ticareti yapmad???m?z ülkelerle de ticaret ba?latmak için müzakereler devam ediyor."

Sanayi ve Teknoloji Bakan?'ndan Türkiye'deki giri?imcilere müjde!

Gaz anla?malar?nda ihracat f?rsatlar? dikkate al?n?yor

TANAP'?n kapasitesinin iki kat?na ç?kmas? için Azerbaycan'la mutabakata var?ld???n? söyleyen Dönmez, "Bulgaristan'a 13 y?l boyunca y?ll?k 1,5 milyar metreküp gaz tedarik edece?imiz bir anla?maya da imza att?k. Bunun yan? s?ra Romanya, Moldova, Kuzey Makedonya ve Macaristan'la da görü?melerimiz devam ediyor. Pazartesi günü Umman ile 10 y?l süreli, y?ll?k 1,4 milyar metreküp gaz tedariki için BOTA?'la Umman gaz ?irketi aras?nda bir anla?ma imzaland?.

Bu anla?malar sadece ihtiyaç için de?il, ihracat f?rsatlar? da dikkate al?narak yap?l?yor. Hedefimiz aç?k ve net. Çok say?da kaynak ülkenin bulu?tu?u çok tarafl? ve çok kontratl? al?m sat?mlar?n yap?ld???, gaz?n depoland???, talep ve ihtiyaçlara göre en uygun ?ekilde da??t?ld??? ve referans fiyat?n olu?tu?u bir merkez haline gelmek istiyoruz. ??levsel bir gaz ticaret merkezi olmak için fiziki altyap?ya, geli?mi? bir giri? ç?k?? sistemine, gaz borsas?na, dengeleme sistemine ve depolama altyap?s?na sahibiz" dedi.

Bugün yedi uluslararas? do?algaz boru hatt?, üçü yüzer depolama ve gazla?t?rma ünitesi (FSRU) olmak üzere, be? LNG ithalat tesisi, iki yeralt? depolama tesisi, iki üretim noktas? ve iki ihracat noktas?na sahip bir ülke oldu?umuzu belirten Bakan Dönmez, "Yak?n zamanda Karadeniz gaz? da bu sisteme eklenecek. Do?u Akdeniz, Ortado?u, Karadeniz ve Orta Asya bölgesindeki kaynaklar?n Türkiye'deki gaz ticaret merkezinde bir araya gelmesi için çal??malar?m?z? sürdürüyoruz. Hazar ve Balkan co?rafyalar?n? bir araya getiren Güney Gaz Koridoru'nda da bu yöndeki hedeflerimizi güçlendirecek yeni ad?mlar atmay? planl?yoruz" diye konu?tu.

?stanbul enerjinin yeni küresel merkezi olacak

Enerji diplomasimizin en önemli ad?mlar?ndan birinin de 14-15 ?ubat'ta düzenlenecek ?stanbul Gas Summit olaca??n? ifade eden Dönmez, ?öyle konu?tu: "Zirveye Akdeniz, Balkanlar, Ortado?u, Orta Asya, Kuzey Afrika ve Uzakdo?u'dan enerji bakanlar?, kamu ve özel sektörün üst düzey temsilcileriyle uluslararas? enerji örgütlerinin temsilcilerini davet ettik.

Küresel ölçekte ya?anan geli?melerin enerji sektörüne etkilerini, arz ve talep dengesinde ya?anan güncel geli?meleri, uluslararas? fiyatlar? ve küresel arz güvenli?ini de ele alaca??z. ?stanbul Gas Summit üretici ve tüketici ülkelerin görü? al??veri?inde bulunaca??, yeni i? birli?i f?rsatlar?n?n de?erlendirilece?i, en önemlisi de ülkeler aras?ndaki diyalog ortam?n? canland?racak önemli bir platform olacak. Küresel krizleri bir ülkenin tek ba??na çözmesi mümkün de?ildir, i? birli?ine her zamankinden daha fazla ihtiyaç vard?r. Zirveyle ?stanbul, enerjinin de yeni küresel merkezi olarak dünya gündeminde yerini alacak."

Üçüncü FSRU gemisinin bir hafta içerisinde Türkiye'de olaca??n? söyleyen Dönmez, enerjide gündemin bu aralar hayli yo?un oldu?unu dile getirerek, ?öyle devam etti: "Yurtd???nda LNG yüklemesi tamamland? ve Türkiye'ye do?ru yola ç?k?yor. ?n?allah Say?n Cumhurba?kan?m?z?n te?rifleriyle tesisimizi devreye alaca??z. Saros FSRU günlük 28 milyon metreküpe kadar gaz? ?ebekeye aktarabilecek bir hacme sahip. Sanayi, enerji üretim ve hane tüketiminin en yo?un oldu?u Marmara Bölgesi'ne yeni bir giri? noktas? daha kazand?rm?? olaca??z.

Öte yandan Balkanlar ba?ta olmak üzere enerji gaz ticareti için de elimizi güçlendirmi? olacak. Saros'a demirleyecek yeni gemimizi ayn? zamanda LNG kargo ta??mas? için de kullanmay? hedefliyoruz. Böylece sadece boru hatlar?yla de?il LNG ta??mac?l??? ile de daha yo?un bir gaz ticareti gerçekle?tirece?iz. Saros FSRU ayn? zamanda son zamanlarda büyük bir ivme kazanan yerlile?tirme projelerimizden de birisi oldu. Saros'ta terminal in?aat?nda yüzde 73 oran?nda yerli malzeme kulland?k. Ayr?ca BOTA?, çevrenin ve do?al canl? ya?am?n korunmas? için geli?tirdi?i projelerle dünya çap?ndaki en önemli sürdürülebilirlik ödüllerinden biri olan Ye?il Elma ödülünün de sahibi oldu."

Yerli bor karbür tesisi bu ay aç?l?yor

Bu ay devreye al?nacak olan yerli bor karbür tesisinin, borda teknoloji odakl? ba?lat?lan dönü?ümün ilk ç?kt?s? olaca??n? ifade eden Bakan Dönmez, "Y?ll?k bin ton kapasiteli tesisimizle ba?ta milli savunma olmak üzere a??nmaya dayan?kl? makine parçalar?n?n üretiminde art?k yerli bor karbür ürünleri kullanmaya ba?layaca??z. Bu sene içerisinde borla ilgili iki önemli ad?m daha ataca??z. Bunlardan ilki geçti?imiz y?l Band?rma'da temelini att???m?z ferrobor tesisimizin aç?l??? olacak.

Bir di?eri de pilot tesiste üretimine ba?lad???m?z lityum ile ilgili. Orada ?imdi bir ileri a?amaya geçiyoruz. ?ubat ay? sonlar?na do?ru tam kapasite çal??acak lityum tesisimizin de temelini atmaya ba?layaca??z" dedi. Madencilik alan?ndaki bir di?er önemli yat?r?m?n da nadir toprak elementleri alan?nda olaca??n? belirten Dönmez, sözlerini ?öyle tamamlad?: "Beylikova'da ke?fetti?imiz dünyan?n en büyük ikinci nadir toprak elementleri sahas? cevher bak?m?ndan hamdolsun oldukça zengin.

Periyodik cetvelde yer alan 17 nadir toprak elementinin en az 7-8'ini bu sahada ke?fettik, ?ubat ay?n?n sonunda bu cevherleri i?leyecek pilot tesisimizin aç?l???n? yapmay? hedefliyoruz. Buradan elde edece?imiz parametrelerle de tam kapasiteyle y?lda 570 bin ton nadir toprak elementi i?leyece?imiz tesisimizin temelini ataca??z. Madencilikte teknoloji ve Ar-Ge odakl? stratejimizle ileri teknoloji ürünlerinin üretiminde ihtiyaç duyulan uç ürünleri üreten, geli?tiren ve ihraç eden bir ülke olaca??z. Böylece havac?l?ktan telekomünikasyona, sa?l?ktan uzay çal??malar?na kadar pek çok alanda ileri teknoloji ürünlerdeki yerlilik oran?m?z? da art?rm?? olaca??z."

Akkuyu'da ilk ünite ?ebekeye ba?lan?yor

Zirve daha sonra 'Yeni Yüzy?l?n Enerjisi' paneliyle devam etti. Sabah Gazetesi Ekonomi Müdürü ve Kö?e Yazar? Dilek Güngör'ün moderatörlü?ünde Türkiye Nükleer Enerji A.? (TÜNA?) CEO'su Necati Yamaç, TPAO Genel Müdür Yard?mc?s? Ahmet Türksoy, EnerjiSA CEO'su Murat P?nar, GDZ Elektrik Da??t?m Genel Müdürü U?ur Yüksel, RHG Enerji Genel Müdürü Alpay Beyla ve Bota? Do?algaz Al?m ve ?hracat Daire Ba?kan Yard?mc?s? Yunus Emre ?cik, enerji gündemine ili?kin görü?lerini payla?t?.

TÜNA? CEO'su Necati Yamaç, Türkiye'nin 1955 y?l? itibar?yla ba?layan nükleer enerji serüvenini anlatt?. Türkiye'nin nükleer enerji serüveninin ara?t?rma reaktörü kurulmas?yla ba?lad???n? ve 1977'den itibaren 2010'a kadar nükleer santral ihaleleriyle ilgili 33 y?l geçti?ini belirten Yamaç, "2010 y?l?nda Akkuyu ile ilgili anla?ma imzalan?yor, ilk proje gerçekle?meye ba?l?yor. 2013'te Sinop'ta Japonya ile anla?ma imzalan?yor. 2018'de Akkuyu'nun ilk ünitesinin temeli, 2020'de de ikincinin temeli at?ld?. 2023 y?l?nda ilk ünitenin ?ebekeye ba?lanmas? hedefleniyor" dedi.

?ptal edilen nükleer santral ihalelerinin süreçlerinden de bahseden Yamaç, ?öyle konu?tu: "Nükleer santraller gibi büyük mega projeler için siyasi istikrar çok önemli. Dünyada 6 ülkede 64 nükleer santral var. Akkuyu'da 4 ünite kurulacak, santral i?letme ömrü 60 y?l. ?lk 15 y?l için al?m garantisi verdik. Sonraki y?llarda kardan yüzde 20 Hazine'ye verilecek. Ortalama 20 milyar dolarl?k bir maliyetten bahsediyoruz. Dört ünite i?letmeye girdi?inde y?ll?k 35 milyar kw saat elektrik üretecek. Akkuyu, ?stanbul'un elektrik ihtiyac?n?n tamam?n?, ülkemizin de yüzde 10'unu kar??layacak. Y?ll?k 7 milyar metreküp, 60 y?lda 420 milyar metreküp daha az do?algaz ithal edece?iz. Akkuyu'da 60 y?l 3.500 ki?i çal??acak."

Sakarya gaz? martta karaya ç?k?yor

TPAO Genel Müdür Yard?mc?s? Ahmet Türksoy ise Türkiye'nin enerjideki sorununun d??a ba??ml?l?k oranlar?nda ortaya ç?kt???n? belirterek, "Petrolde yüzde 92, do?algazda yüzde 99, toplamda yüzde 96 d??a ba??ml?y?z. Enerji faturam?z 2021 y?l?nda 50 milyar dolard?. 2022 y?l?nda 96 milyar dolar oldu" dedi. Türksoy, ?öyle devam etti: "Peki ne yapmak gerekiyordu? Y?lda ortalama 600 milyar dolarl?k arama sektörü… Bu yat?r?mlar?n kar??l???nda dünyada ke?ifler oluyor. 2021 y?l?nda yap?lan ke?iflerin yüzde 77'si denizlerdeydi. 2022 y?l?nda yüzde 90'? denizlerde.

Son 15 y?lda yüzde 79. Yani üç taraf? denizlerle çevrili ülkemizde bizim denizlerde petrol aramas? yapmam?z gerekti?i çok net ortada. Yo?un yat?r?m gerektiren bir sektör. Norveç bugün petrol -do?algaz zengini olarak biliniyor. ?lk ke?fi 34'üncü kuyuda yapt?lar. Israr ederek yat?r?m yapmaya devam ettiler. Dolay?s?yla ?srarc? olmak gerekiyor. Bunlar? yerli imkanlar?m?zla yapmam?z gerekiyordu. Denizlerde kendi imkanlar?m?zla ?srarl? ?ekilde yat?r?mlar?m?z? yapmal?yd?k.

2017 y?l?nda bu strateji ortaya kondu. Bu do?rultuda ad?mlar at?lmaya ba?land? burada oyun de?i?tirici hamle kesinlikle sondaj gemilerinin sat?n al?nmas?d?r. ?u anda TPAO dört sondaj gemisi, iki tane ara?t?rma gemisi, 12 tane destek gemisi olmak üzere toplam 19 gemiyi i?letiyor. 5 y?lda toplamda 6,8 milyar dolar yat?r?m yapt?k ve bunun 5,2 milyar dolar? denizlere yap?ld?.

Sakarya ke?fi devletin akl? ile küresel bir ba?ar?d?r. Sakarya ke?fi 2020 y?l?nda dünyan?n en büyük ikinci ke?fi oldu. Yetmedi 2021 y?l?nda Amasra ke?fimiz yine o y?l?n en büyük ikinci ke?fi olarak tarihe geçti. 2022 y?l?nda Çaycuma ke?fimiz dünyan?n en büyük dördüncü ke?fi oldu. Mart sonunda hedefledi?imiz gibi gaz karaya gelecek. ?ebekeye verece?iz ve halk?m?za sunaca??z. Sondajlar?m?z devam ediyor."

D??a ba??ml?l???n faturas? 200 milyar dolar

EnerjiSA CEO'su Murat P?nar da Türkiye'de enerji d??a ba??ml?l???n son 5 y?la bakt???m?zda kabaca 200 milyar dolar oldu?unu kaydetti. P?nar, "Enerji ba??ml?l???n? çözebilirsek ki 2035 enerji eylem plan?n? takdirle kar??l?yorum. Yenilenebilir enerji ile bunlardan kurtulaca??z ve pozitif ayr??an ülke olaca??z" ifadelerini kulland?. "Verimlilik dünyada en ucuz enerji yat?r?m?" diyen Murat P?nar, ?öyle devam etti: "Yenilenebilir enerji dönü?ümünü sa?lamam?z laz?m.

Enerjiyi en fazla etkileyen üç unsur: Enerji arz?n? kaybetmeyeceksiniz, enerji sürekli olacak. Maliyeti dü?ük olacak. Yenilebilir kaynaklara bakacaks?n?z. Enerjide üçünün de sa?lanamad??? dönemlerden geçtik. 2050'ye kadar bir plan var, ama bugün o kaynaklar?n bir k?sm?n?n yerlerinin de?i?ti?ini görüyoruz."

24 yenilenebilir enerji santralleri oldu?una dikkat çeken GDZ Elektrik Da??t?m Genel Müdürü U?ur Yüksel ise, "2023'te tüm sektör 80 milyara yak?n yat?r?m gerçekle?tirecek. Biz de 18 milyarl?k k?sm?n? bölgelerimizde gerçekle?tirece?iz" diye konu?tu. Pandemiyle oyunun yeniden kuruldu?unu vurgulayan Yüksel, ?öyle devam etti:

"Birinci önceli?imiz karbon s?f?r üzerinden gidiyorken, ?u an tedarik süreklili?i birinci öncelik oldu. Almanya kömür santrallerini tekrar açma gere?i duydu. Nükleeri tekrar yat?r?m portföyüne koydu. Dijitalle?me anlam?nda da??t?m ?irketleri özelinde bu süreçlere katk? sa?lamak üzere geli?meler oldu. D??a ba??ml? kulland???m?z pek çok yaz?l?m?n yerli üretilmesi amac?yla ortak Ar-Ge projelerine yönlendirildik. Da??t?m ?irketleri olarak bir araya geliyoruz ve yaz?l?mda ortak projeler yürütüyoruz."

"Özellikle siber tehdide aç?k bir alan olmas? nedeniyle çok kritik oldu?unu dü?ünüyorum. Yaz?l?mda d??a ba??ml? olmamak bu tehlikeyi ortadan kald?racak. Gediz Bölgesi'nde ayda 200'ün üzerinde yeni lisanss?z üretim tesisi ba?vurusu al?p de?erlendiriyoruz. Çat?lar çok h?zl? yayg?nla??yor. GES ve RES'ler artacak. Depolama teknolojilerine çok ciddi yat?r?m yapaca??z." Yüksel, elektrik faturalar?na yönelik olarak "Dünyada da çok art?? var. 4-5 kat? fiyat art??lar? oldu. Asgari ücret içinde elektrik pay?na bak?nca Türkiye hala çok ciddi sübvanse ediyor" dedi.

AB'nin ye?il duvar?n? a?abiliriz

RHG Enerji Genel Müdürü Alpay Beyla, "Bünyemizde enerji yo?un olmasa da kaynak yo?un. Endüstriyel faaliyetlerimiz var. Bunlar?n dekarbonizasyonu için de çal??malar içerisindeyiz. Lisansl? santrallerle elde etti?imiz birikimi orada kullan?yoruz ve onlar?n karbonsuzla?ma hikayesini beraber yaz?yoruz" dedi. Beyla, ?u bilgileri payla?t?: "AB art?k karbonu dünya için istemiyor.

Bunu ticari sava? unsuru olarak önümüze koyuyor. Bu çok büyük bir f?rsat. Biz AB'nin yan? ba??nday?z. Ye?il bir duvar örülüyor ve biz bu duvar? a?abiliriz. Ulusal enerji plan?m?z da çok net ve uygulanabilir. Bu da bizim için çok büyük itici güç. Ama en önemli unsur finansman. Biz son 6 ayd?r yönetim kurulumuzun gösterdi?i yolda sürdürülebilir finansmana, ye?il bono ihrac? noktas?nda çal??malar?m?z?n yüzde 70'ini tamamlad?k. ?u an ciddi bir kredi derecelendirme sürecinden geçiyoruz."

Bota? Do?algaz Al?m ve ?hracat Daire Ba?kan Yard?mc?s? Yunus Emre ?cik, "1987 y?l?n?n ilk k???, mart ay?nda 15 gün üst üste okullar tatil oluyor. Bu yüzy?l?n en so?uk k??? gerçekle?iyor. Böylesine so?uk k?? dönemi do?algaz?n da Türkiye'de ba?lang?ç dönemine denk geliyor.

Haziranda ilk gaz Türkiye'ye geliyor. Sonras?ndaki süreçte art?k 35 ya??na gelmi? sektörümüz enerji ticaret merkezi olacak ?ekilde bir olgunlu?a eri?iyor" dedi. Saros'taki FSRU terminalinin Bota?'?n en güncel konular?ndan biri oldu?unu belirten ?cik, "Yak?n zamanda aç?l???n? yapaca??z. Karadeniz gaz? ba?lant?s? için ise Bota? olarak 48 inçlik boru hatt? yapt?k.

Mart ay? sonunda hizmet verecek pozisyonda" diye konu?tu. Do?algaz ta??ma kapasitelerine de?inen ?cik, ?u bilgileri payla?t?: "Boru hatt? günlük 160 milyon metreküp seviyesinde. Karadeniz gaz?yla birlikte art? 10 milyon olacak. Önümüzdeki dönemde yakla??k 200 milyon metreküp seviyelerine gelecek. LNG kapasitesi mevcut durumda 133 milyon metreküp seviyesinde. Saros'a gelecek gemiyle 160 milyon olacak. Farkl? kaynaklardan gaz tedarikinde bulunduk. Rusya, Azerbaycan, ?ran, Cezayir. Bunun d???nda pazartesi Umman'dayd?k. Y?ll?k 1 milyon tonluk LNG anla?mas? imzalad?k. Ülkemiz do?algaz ticaret merkezi olma seviyesine geldi."

Fatih Dönmez Türkiye Teknoloji Haberler