Tweet |
Türkiye ve ?ran'? istisna olarak kabul edersek; Orta Do?u co?rafyas?n?n Arap co?rafyas? ile üst üste örtü?tü?ünü söyleyebiliriz. Tek bir ülke d???nda: ?srail... Peki nas?l oluyor da ?srail bu kadar rahat bir ?ekilde Filistin topraklar?n? i?gal edebiliyor, hiçbir hakl? gerekçesi olmadan sivilleri vurabiliyor?
Orta Do?u'da milliyetçilik kavram? 1700'lerin sonlar?nda Avrupa'da beliren milliyetçilik ak?mlar?yla birlikte ortaya ç?kt?. Arap milliyetçili?ini ba?latanlar, t?pk? siyonizmin kurucular? gibi, Avrupa'da e?itim görmü? ve Orta Do?u'ya dönmü? tahsilli ki?ilerdi. Avrupa'da milliyetçilik ak?m?n?n geli?mesinden Osmanl? ?mparatorlu?u'nun y?k?l???na kadar, ayn? küresel ak?m, Avrupa ve Balkanlar'da toprak kay?plar?na sebep olurken, o esnada Orta Do?u ve Kuzey Afrika'daki toprak kay?plar?n?n da ba? sorumlusuydu.
18. yüzy?la kadar Araplar?n bir arada ortak bilinçle hareket etti?ini veya Osmanl?'ya kar?? ayakland???n? gösteren (birkaç Selefi ayaklanmas? hariç) bir belge yok. Hatta Osmanl?'da 1800'lü y?llara kadar "Arap" kavram? genellikle siyahiler, bedeviler ve Sahra-alt? Afrikas?nda ya?ayanlar için kullan?lmaktayd?. O dönemde Osmanl?'daki Araplar kendilerini milliyetleriyle de?il, geldikleri co?rafya ve ?ehirlerle tan?mlamaktayd?. Bugün ise durum çok farkl?.
Arap milliyetçili?i hem co?rafi hem fikri hem de dini olarak o kadar bölünmü?tür ki, pratikte tek bir Arap milletinden söz edilemez. Bu nedenle Orta Do?u'da "milliyetçilik" dendi?inde "Arap milliyetçili?i" olarak anla??lmas? do?alsa bile yanl??t?r.
Arap milliyetçili?inin co?rafi evrimi t?pk? siyonizm gibi, Avrupa'da e?itim görmü? ve tahsilli insanlar taraf?ndan Suriye'de ba?lad?; Lübnan'da entelektüel birikim kazanarak M?s?r ve Kuzey Afrika'ya s?çrad?.
Bugün genel olarak bak?ld???nda üç farkl? "Arap milleti" vard?r:
Levant (Bereketli Hilal) Bölgesi: Suriye, Ürdün, Filistin ve Lübnan. Kuzey Afrika - M?s?r Bölgesi: M?s?r Arap Yar?madas? Bölgesi: Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleriDikkat edildi?inde, "?sraille normalle?me" hakk?ndaki Abraham Anla?mas?n? imzalamayan ve ?srail'e askeri ve siyasi olarak fiilen kar?? ç?kabilen Arap Devletlerinin haritas?n? çizmeye ba?lad???m?zda kendimizi Levant Bölgesi'nin haritas?n? çizerken buluyoruz.
Geçti?imiz hafta gerçekten de Filistin'i bombalayan ?srail'e sadece Suriye, Lübnan ve Ürdün'den roket at?ld?. Kuzey Afrika ve Arap Yar?madas? Bölgeleri Araplar?ndan ise sadece göstermelik tepkiler geldi.
Levant Bölgesi ise Arap milliyetçili?inin do?du?u yer ve sosyalist-laik bir birle?mi? Arap toplumu öngören bir anlay??a sahip. Bu anlay?? da bir Ortodoks ve bir Müslüman Arap'?n kurdu?u BS partisine kadar uzanmakta ve temelini olu?turmakta.
?srail'e kar?? Arap co?rafyas?ndan destek alamamam?z?n ve Türkiye olarak bugünlerde Suriye ile ili?kilerde revizyon tart??malar? yap?lmas?n?n sebebi bu. E?er ?srail'e kar?? birle?ilecekse bunu yapacak tek Araplar, Bereketli Hilal Bölgesi Araplar?.
Bu sürecin tarihsel süreçte önce anti-Osmanl?c?l?k ile temeli at?ld?; 1. Dünya Sava?? sonras? Anti-Avrupac?l?k ve antiemperyalizme evrildi; 1930'larda ise bu görü?lere anti-siyonizm eklendi.
1950 ve 60'larda karizmatik liderleri ile alt?n ça??n? ya?ayan Arap milliyetçili?i, sonunda 1967'de Arap-?srail Sava??'n? kaybetmesi sonucunda etkisini yitirdi. Bugün hala ald??? yenilginin etkisiyle lidersiz ve i?levini kaybetmi? durumda.
Arap milliyetçili?i gerek ona temel olmu? gerekse onun içinden ç?km?? "Pan-Arabizm", "M?s?r milliyetçili?i" ve hatta "Nas?rc?l?k", "Baasç?l?k" ve "Vehhabilik (Selefilik)" ile kar??t?r?l?yor. ??levini yitirecek kadar fazla iç dinami?e sahip olmas? ise Araplar?n, Arap milliyetçili?i hakk?nda fikirsel olarak bile birle?melerini önlüyor.
Araplar ayn? zamanda Yahudi, Hristiyan ve Müslüman olarak birbirlerinden ayr?l?rlar. Müslüman Araplar?n tarihi kay?tlar?nda "Osmanl? Devleti" olan bahsedilen Osmanl?, Hristiyan Araplar?n kay?tlar?nda "Osmanl? ?mparatorlu?u" olarak geçiyor. Yani Müslüman Araplar kendini Osmanl?'n?n asli üyesi olarak hissederken Hristiyan Araplar Osmanl?'ya d??ar?dan monte olduklar?n? hissetmi?ler. Dolay?s?yla Osmanl? co?rafyas?nda milliyetçi-ayr?l?kç? Arap isyanlar? genelde Hristiyan Araplar taraf?ndan ba?lat?ld? ve devam ettirildi.
Dolay?s?yla kamuoyundaki "Tüm Araplar?n Osmanl? kar??t? olmas?" alg?s? da yanl??.
??te bu bölünmü?lü?ü kendi yarar?na ustal?kla kullanan ?srail ise özellikle Trump'?n öncülü?ünde geçti?imiz yaz Körfez ve M?s?r Araplar?na imzalatt??? (ama Levant bölgesi Araplar?na imzalatamad???) "?srail ile normalle?me" anla?mas? ile bizim anlad???m?z ?ekliyle "tüm" Araplar?n kendisine kar?? birle?mesini engelledi.
Yeri geldi?inde her farkl?l??? bir kenara b?rakarak ulus olabilme gücünden yoksun k?ld? ve geldi?imiz noktada ise Gazze'de bugün ya?anan insanl?k dram?n? mümkün k?ld?.
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Galatasaray | 38 | 33 | 2 | 3 | 92 | 26 | 102 | +66 |
2 | Fenerbahçe | 38 | 31 | 1 | 6 | 99 | 31 | 99 | +68 |
3 | Trabzonspor | 38 | 21 | 13 | 4 | 69 | 50 | 67 | +19 |
4 | BaÅŸakÅŸehir FK | 38 | 18 | 13 | 7 | 57 | 43 | 61 | +14 |
5 | Kasımpaşa | 38 | 16 | 14 | 8 | 62 | 65 | 56 | -3 |
6 | BeÅŸiktaÅŸ | 38 | 16 | 14 | 8 | 52 | 47 | 56 | +5 |
7 | Sivasspor | 38 | 14 | 12 | 12 | 47 | 54 | 54 | -7 |
8 | Alanyaspor | 38 | 12 | 10 | 16 | 53 | 50 | 52 | +3 |
9 | Çaykur Rizespor | 38 | 14 | 16 | 8 | 48 | 58 | 50 | -10 |
10 | Antalyaspor | 38 | 12 | 13 | 13 | 44 | 49 | 49 | -5 |
11 | Gaziantep FK | 38 | 12 | 18 | 8 | 50 | 57 | 44 | -7 |
12 | Adana Demirspor | 38 | 10 | 14 | 14 | 54 | 61 | 44 | -7 |
13 | Samsunspor | 38 | 11 | 17 | 10 | 42 | 52 | 43 | -10 |
14 | Kayserispor | 38 | 11 | 15 | 12 | 44 | 57 | 42 | -13 |
15 | Hatayspor | 38 | 9 | 15 | 14 | 45 | 52 | 41 | -7 |
16 | Konyaspor | 38 | 9 | 15 | 14 | 40 | 53 | 41 | -13 |
17 | MKE Ankaragücü | 38 | 8 | 14 | 16 | 46 | 52 | 40 | -6 |
18 | Fatih Karagümrük | 38 | 10 | 18 | 10 | 49 | 52 | 40 | -3 |
19 | Pendikspor | 38 | 9 | 19 | 10 | 42 | 73 | 37 | -31 |
20 | Ä°stanbulspor | 38 | 4 | 27 | 7 | 27 | 80 | 16 | -53 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Eyüpspor | 34 | 24 | 7 | 3 | 77 | 31 | 75 | +46 |
2 | Göztepe | 34 | 21 | 6 | 7 | 60 | 20 | 70 | +40 |
3 | Sakaryaspor | 34 | 17 | 8 | 9 | 50 | 35 | 60 | +15 |
4 | Bodrumspor | 34 | 15 | 7 | 12 | 43 | 22 | 57 | +21 |
5 | Çorum FK | 34 | 16 | 10 | 8 | 55 | 36 | 56 | +19 |
6 | Kocaelispor | 34 | 16 | 11 | 7 | 48 | 41 | 55 | +7 |
7 | Boluspor | 34 | 15 | 11 | 8 | 33 | 35 | 53 | -2 |
8 | Gençlerbirliği | 34 | 13 | 9 | 12 | 39 | 33 | 51 | +6 |
9 | Bandırmaspor | 34 | 13 | 10 | 11 | 49 | 32 | 50 | +17 |
10 | Erzurumspor FK | 34 | 12 | 11 | 11 | 30 | 34 | 44 | -4 |
11 | Ãœmraniyespor | 34 | 12 | 15 | 7 | 40 | 47 | 43 | -7 |
12 | Manisa FK | 34 | 9 | 12 | 13 | 40 | 40 | 40 | 0 |
13 | Keçiörengücü | 34 | 10 | 14 | 10 | 34 | 43 | 40 | -9 |
14 | Adanaspor | 34 | 11 | 17 | 6 | 28 | 45 | 39 | -17 |
15 | Şanlıurfaspor | 34 | 9 | 14 | 11 | 32 | 37 | 38 | -5 |
16 | Tuzlaspor | 34 | 9 | 14 | 11 | 35 | 47 | 38 | -12 |
17 | Altay | 34 | 5 | 25 | 4 | 16 | 76 | 10 | -60 |
18 | Giresunspor | 34 | 2 | 28 | 4 | 16 | 71 | 7 | -55 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Esenler Erokspor | 36 | 26 | 5 | 5 | 83 | 29 | 83 | +54 |
2 | Van Spor FK | 36 | 24 | 6 | 6 | 63 | 37 | 75 | +26 |
3 | Bucaspor 1928 | 36 | 21 | 5 | 10 | 54 | 25 | 73 | +29 |
4 | 1461 Trabzon FK | 36 | 21 | 6 | 9 | 71 | 39 | 72 | +32 |
5 | Ankaraspor | 36 | 15 | 8 | 13 | 45 | 35 | 58 | +10 |
6 | Yeni Mersin Ä°dman Yurdu | 36 | 16 | 10 | 10 | 50 | 36 | 58 | +14 |
7 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 36 | 15 | 14 | 7 | 47 | 38 | 52 | +9 |
8 | Karacabey Belediye Spor | 36 | 13 | 11 | 12 | 43 | 37 | 51 | +6 |
9 | Ankara Demirspor | 36 | 15 | 16 | 5 | 43 | 46 | 50 | -3 |
10 | Diyarbekir Spor | 36 | 12 | 15 | 9 | 39 | 41 | 45 | -2 |
11 | Kırklarelispor | 36 | 11 | 14 | 11 | 33 | 41 | 44 | -8 |
12 | Altınordu | 36 | 10 | 13 | 13 | 45 | 39 | 43 | +6 |
13 | Hes İlaç Afyonspor | 36 | 10 | 14 | 12 | 25 | 38 | 42 | -13 |
14 | Serik Belediyespor | 36 | 10 | 16 | 10 | 29 | 45 | 40 | -16 |
15 | Nazilli Belediyespor | 36 | 11 | 16 | 9 | 38 | 57 | 39 | -19 |
16 | Zonguldak Kömürspor | 36 | 11 | 17 | 8 | 41 | 57 | 38 | -16 |
17 | Kırşehir Futbol SK | 36 | 5 | 23 | 8 | 38 | 76 | 23 | -38 |
18 | Bursaspor | 36 | 6 | 22 | 8 | 28 | 64 | 23 | -36 |
19 | Adıyaman FK | 36 | 4 | 25 | 7 | 28 | 63 | 19 | -35 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Kepezspor FAÅž | 28 | 22 | 2 | 4 | 67 | 18 | 70 | +49 |
2 | AliaÄŸa Futbol A.Åž. | 28 | 19 | 0 | 9 | 60 | 18 | 66 | +42 |
3 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 28 | 15 | 6 | 7 | 40 | 25 | 52 | +15 |
4 | 52 Orduspor FK | 28 | 14 | 7 | 7 | 40 | 28 | 49 | +12 |
5 | İnegöl Kafkas GK | 28 | 13 | 7 | 8 | 37 | 30 | 47 | +7 |
6 | Edirnespor | 28 | 13 | 10 | 5 | 45 | 28 | 44 | +17 |
7 | Mardin 1969 Spor | 28 | 12 | 11 | 5 | 40 | 34 | 41 | +6 |
8 | K.Çekmece Sinopspor | 28 | 10 | 10 | 8 | 41 | 31 | 38 | +10 |
9 | Karabük İdmanyurdu Spor | 28 | 10 | 13 | 5 | 27 | 44 | 35 | -17 |
10 | Artvin Hopaspor | 28 | 9 | 12 | 7 | 33 | 29 | 34 | +4 |
11 | Talasgücü Belediyespor | 28 | 10 | 14 | 4 | 34 | 45 | 34 | -11 |
12 | Kırıkkalegücü FK | 28 | 8 | 15 | 5 | 31 | 42 | 29 | -11 |
13 | Gümüşhanespor | 28 | 4 | 14 | 10 | 25 | 49 | 22 | -24 |
14 | Malatya Arguvanspor | 28 | 3 | 21 | 4 | 21 | 57 | 13 | -36 |
15 | Tarsus Ä°dman Yurdu | 28 | 2 | 22 | 4 | 20 | 83 | 10 | -63 |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
 26/05/2024 | Fenerbahçe | 6 - 0 | İstanbulspor |
 26/05/2024 | Hatayspor | 2 - 0 | Çaykur Rizespor |
 26/05/2024 | Adana Demirspor | 2 - 6 | Başakşehir FK |
 26/05/2024 | Trabzonspor | 4 - 2 | MKE Ankaragücü |
 26/05/2024 | Pendikspor | 0 - 1 | Gaziantep FK |
 26/05/2024 | Konyaspor | 1 - 3 | Galatasaray |
 26/05/2024 | Kasımpaşa | 2 - 1 | Beşiktaş |
 25/05/2024 | Sivasspor | 2 - 1 | Kayserispor |
 25/05/2024 | Fatih Karagümrük | 3 - 1 | Samsunspor |
 24/05/2024 | Alanyaspor | 1 - 1 | Antalyaspor |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
 11/05/2024 | Kocaelispor | 0 - 2 | Sakaryaspor |
 11/05/2024 | Erzurumspor FK | 0 - 4 | Eyüpspor |
 11/05/2024 | Boluspor | 2 - 1 | Çorum FK |
 11/05/2024 | Göztepe | 1 - 1 | Bodrum FK |
 11/05/2024 | Adanaspor | 1 - 0 | Bandırmaspor |
 11/05/2024 | Tuzlaspor | 1 - 1 | Gençlerbirliği |
 11/05/2024 | Şanlıurfaspor | 2 - 0 | Manisa FK |
 10/05/2024 | Giresunspor | 1 - 2 | Ümraniyespor |
 10/05/2024 | Keçiörengücü | 1 - 1 | Altay |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
 Hük. | Bursaspor | 3 - 0 | Van Spor FK |
 04/05/2024 | Altınordu | 3 - 3 | Sincan Belediyesi Ankaraspor |
 04/05/2024 | Bucaspor 1928 | 3 - 1 | Diyarbekir Spor |
 04/05/2024 | Serik Belediyespor | 0 - 6 | Esenler Erokspor |
 04/05/2024 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 3 - 1 | Karacabey Belediye Spor |
 04/05/2024 | Adıyaman FK | 4 - 1 | Hes İlaç Afyonspor |
 04/05/2024 | Ankara Demirspor | 5 - 2 | Yeni Mersin İdman Yurdu |
 04/05/2024 | Kırklarelispor | 1 - 3 | Zonguldak Kömürspor |
 04/05/2024 | Kırşehir Futbol SK | 4 - 5 | 1461 Trabzon FK |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
 27/04/2024 | Malatya Arguvanspor | 3 - 4 | Talasgücü Belediyespor |
 27/04/2024 | Gümüşhanespor | 2 - 4 | Kepezspor FAŞ |
 27/04/2024 | Artvin Hopaspor | 0 - 1 | 52 Orduspor FK |
 27/04/2024 | Mardin 1969 Spor | 4 - 2 | İnegöl Kafkas GK |
 27/04/2024 | Tarsus İdman Yurdu | 1 - 1 | Karabük İdmanyurdu Spor |
 27/04/2024 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 1 - 0 | Edirnespor |
 27/04/2024 | Aliağa Futbol A.Ş. | 6 - 3 | Kırıkkalegücü FK |