İnsanlar tarafından kullanımı çok eski zamanlara dayanan ve geleneksel bir ilaç olarak kullanılan propolis, son yıllarda bilim dünyasının da ilgisini çekmiştir. Bağışıklık sistemi üzerine ve hastalıklardan korumasına etkisi birçok çalışmaya konu olmuş, yapılan bilimsel çalışmalarla insan sağlığına olumlu etkisi gösterilmiştir.

Propolis, bazı bitkilerin kabuk, yaprak, gövde ve tomurcuklarından arılar tarafından toplanarak işlenen yapışkan, reçinemsi doğal bir üründür. 

Arılar propolisi kovan hijyenini sağlamak; dışarıdan gelebilecek zararlı mikorganizma, böcek, mantar vb. girişini engellemek ve bal peteğinde oluşan çatlakları onarmak için kullanırlar.

Propolis; % 45 reçine, %30 balmumu, fenolik bileşikler, % 5 mineral ve vitamin içerir. Propolisin sık kullanılan tipinin içeriğinde 150'ye yakın biyoaktif bileşen olmak üzere yaklaşık 300 farklı bileşiğe rastlanmıştır. B1, B2, C, E vitamini yanında propolis ayrıca çinko, bakır, demir, kalsiyum, magnezyum, sodyum ve potasyum gibi mineralleri de içermektedir.

Zararlı virüs, bakteri ve mantarların vücuttan uzaklaştırmaya yardımcı olduğu bilinen propolis, insanlar tarafından çoğunlukla bağışıklığı güçlendirmek amacıyla kullanılmaktadır.

Propolisin sağlık üzerine faydaları nelerdir?

Propolis, temel olarak antienflamatuvar, antimikrobiyal ve antioksidan etkisiyle bağışıklık sistemini destekler.

Antibiyotikle kullanımında tedaviyi destekler veya enfeksiyon riskini azaltarak antibiyotik kullanımını azaltır.

Serbest radikalleri nötralize eder,  hücrelerin yapısal değişimini engelleyerek tümör oluşumunu önler. Yapılan bazı çalışmalarda propolisin içerdiği bazı bileşiklerin(kafeik asit ve kafeik asit fenil ester) tümörün gelişimini kontrol ettiği ve büyümesini engellediği bildirilmiştir.

Cilt üzerine de faydalı olduğunu gösteren çalışmalar vardır. Hücre bölünmesini sağlayarak yaraların ve yanıkların iyileşmesini sağlar.

Yapılan çalışmalarda propolisin ağız sağlığı üzerine de olumlu etkileri saptanmıştır. Propolisin ağız içinde bulunan bakteri, virüs, mantar gibi zararlı mikroorganizmaları öldürdüğü; diş eti rahatsızlıklarına, ağız yaralarına iyi geldiği belirtilmiştir.

Propolisin sindirim sistemi (ülser, ülseratif kolit vb.) ve solunum sistemi hastalıklarında da kullanıldığı ve kansere karşı koruyucu olduğu bilimsel çalışmalarla gösterilmiştir.

Doğal propolis üretebilir miyiz ?

Kovandan alındığı haliyle propolis tüketilemez. Kovanda balmumuyla karışık haldedir ve serttir. Ayrıca bala ulaşmak isteyen parazitlerde kovanın etrafında bulunabilir.

Ham halde olan propolisin sindirebilirliği  düşüktür. Uzmanlar tarafından propolise özütleme işlemi yapılarak balmumu gibi maddeler ayrıştırılır.  İnsan tüketimine uygun hale getirilir. Uygun koşullarda üretilmeyen propolisin sağlık üzerine olumlu etkilerinden bahsetmek güçtür.

Propolisi herkes tüketebilir mi? 

Herhangi bir kronik hastalığı olan kişiler hekimlerine danışarak kullanmalıdır.

Bal alerjisi olan kişilerin tüketmemesi gerekir.

Alkolle birlikte tüketilmemelidir.

Gebe ve emzikli kadınlar hekimlerine danışarak kullanmalıdır.

İçeriğinde kanın pıhtılaşmasını yavaşlatan bileşikler(kumarin) bulunur. Bu nedenle kanama riski olan bireylerin kullanması sakıncalı olabilir. Herhangi bir ameliyat planı olanların ise operasyon öncesi kullanmayı bırakması gerekir.

Kullanım dozuna dikkat edilmelidir. Çok miktarda tüketiminden kaçınılmalıdır.

Nasıl Kullanabiliriz?

Propolisin; damla, tablet, kapsül, krem, sprey ve toz formları mevcuttur.

Damla formunu meyve suyu, yoğurt, ekmek,  pekmez veya balla karıştırarak tüketebilirsiniz.

Propolis içeren ballı ürünleri ise günlük 1 tatlı kaşığı sade şekilde veya sütünüze karıştırarak tüketebilirsiniz.

Dyt. Beyza İBRİ