2020 birçoklar?m?z için pek de iyi bir y?l olmad?. Ama gökyüzünü gözlemleyenler için Aral?k ay?nda gerçekle?ecek nefes kesici gökyüzü gösterisi, 2020'nin karnesini bir nebze düzeltebilir.

Üstelik bunlar? pahal? ekipmanlar ve teleskop olmadan evinizden bile izleyebilirsiniz.

?ki gezegen bir araya gelecek, en iyi gökta?? ya?murlar?ndan biri ya?anacak ve tam Güne? tutulmas? izlenecek. Tek ihtiyac?n?z, gökyüzünün aç?k olmas?, nereye bakman?z gerekti?ine ili?kin birkaç ipucu ve gerekti?inde gözünüzü koruyacak basit bir koruyucu.

Gökyüzünün bu ay sahne olaca?? uzay olaylar?, s?ras?yla ?öyle:

13-14 Aral?k: Geminid (?kizler) gökta?? ya?muru tüm dünyadan izlenebilecek

Geçti?imiz aylarda di?er meteor ya?murlar?n? izlemi? olabilirsiniz. Ama gökta?? ya?murlar?n?n "kral?n?" görmek için kendinizi haz?rlay?n.

?ngiltere'de Greenwich Kraliyet Gözlemevi'nden gökbilimci Patricia Skelton, "Ço?u gökta?? ya?muru, Dünya'n?n kuyrukl?y?ld?zlardan arta kalan parçalar?n aras?ndan geçti?i s?rada oluyor. Ancak Geminids gökta?? ya?muru farkl?. Bu olay, Dünya Güne?'in etraf?ndaki yörüngesinde ilerlerken, 3200 Phaethon adl? küçük gezegenden saç?lan parçalar?n aras?ndan geçmesiyle oluyor" dedi.

Geminid (?kizler) meteor ya?muru her y?l Aral?k ay?nda gözlenen bir uzay olay?. Saatte 150'ye varan meteor 13-14 Aral?k tarihlerinde izlenebilecek.

Skelton, gökta?lar?n?n atmosfere saniyede yakla??k 35 kilometre h?zla girdi?ini anlat?yor. Bu, saatte neredeyse 130 bin kilometre h?zda olduklar? anlam?na geliyor.

Gökta?lar? atmosfere girdikçe, farkl? yönlerden gelen sar?, bazen de ye?il ya da mavi ???k çizgilerini görmeniz mümkün.

E?er gökyüzünde ???k kirlili?i olmazsa bu harika manzaray? seyretmeniz daha kolay. Ancak ???k kirlili?inin yüksek oldu?u yerle?im bölgelerinde bile meteor ya?muru görülebilir.

Ve iyi bir haber ?u: Geçen y?l bu uzay olay? ya?an?rken, gökta?? gösterisinin "dü?man?" olan dolunaya denk gelmi?tik. Bu y?l ise Ay'?n görünmez oldu?u Yeni Ay evresine denk geliyoruz. Bu da Geminid meteor ya?murunun seyir zevkini yükseltecek.

14 Aral?k: Tam Güne? tutulmas?, ?ili ve Arjantin'de görülebilecek

Yaln?zca ?ili ve Arjantin'den izlenecek olsa da internet sayesinde tüm dünyada Güne? tutulmas?n? görebilece?iz.

Salg?n ya?anmasayd?, birçok ki?i ?ili ve Arjantin'in güneyindeki Patagonya bölgesinde bu do?a olay?n? izlemek için bulu?abilirdi.

Ancak 2020 yine yapaca??n? yapt? ve birço?umuz bu olay? da internetten izlemek zorunday?z.

E?er Güne? tutulmas?n? yerinde izleyecek kadar ?ansl?ysan?z, Güne?'e do?rudan bakmaman?z gerekti?ini unutmay?n ve bir koruyucu kullan?n.

24 dakika içerisinde, Yeni Ay, Güne?'in Dünya'ya bakan yüzünden geçi? yapacak. Greenwich'den gökbilimci Tania de Sales Marques, "2 dakika 9,6 saniye" boyunca Güne?'in yüzü tamamen örtülecek" diyor:

"Ay, Güne?'ten 400 kat daha küçük ancak bize daha yak?n oldu?u için büyük görünüyor ve Güne?'in bize bakan yüzünü tamamen kapatabiliyor."

Bu anlarda, Güney Amerika'n?n en güney ucunda gün ortas?nda tüyler ürpertici bir karanl?k ya?anacak.

Patagonya'n?n yerlileri Mapuçeler, gökyüzündeki de?i?ikliklerle her zaman yak?ndan ilgilendiler.

Kültürleraras? Mapuçe e?itmeni Marcelo Huequenman, "Güne? 'eril enerjiyi' sembolize eder, Ay ise 'di?il enerjiyi'... ve bu iki gücün yanyana gelmesiyle ortaya ç?kan gerilim bizim için çok hassas bir and?r" diyor.

Mapuçeler genellikle Güne? tutulmalar? konusunda kayg?l?d?r. Dillerinde, bu uzay olay? Ihan Antü, yani "Güne?in ölümü" olarak an?l?r.

Gökbilimci Tania, güne? tutulmalar?n?n dünyada yakla??k 5 bin y?ld?r kayda geçirildi?ini belirtiyor ve ekliyor:

"Güne? tutulmalar?n?n genellikle kötü bir i?aret olarak görülmesinin nedenini anlamak güç de?il. Güne? birkaç dakikal???na 'yutuluyor' ve gündüz, geceye dönüyor."

Tania, her y?l be? kez Güne? tutulmas? ya?anabildi?ini söylüyor ancak tam Güne? tutulmas? yakla??k 18 ayda bir ya?an?yor.

E?er tam Güne? tutulmas? izlemeye niyetliyseniz, 2021 Aral?k ay?nda Antartika'da, 2023 Nisan'?nda Endonezya ve Avustralya'da, 2024 Nisan'?nda ise ABD ve Kanada'da izleyebilirsiniz. 2026 y?l?nda A?ustos ay?nda ise tam Güne? tutulmas? ?spanya'n?n kuzeyinden Grönland ve ?zlanda'ya kadar görülebilecek.

21 Aral?k: Jüpiter ve Satürn kavu?mas? tüm dünyadan izlenebilecek

Jüpiter ve Satürn'ün tek bir y?ld?z gibi parlamas? en son 397 y?l önce ya?and?. Yani Galilei'nin teleskopu bulmas?ndan k?sa süre sonra.

Greenwich Kraliyet Gözlemevi'nden gökbilimci Ed Bloomer, "Jüpiter ve Satürn muhtemelen izlenebilecek en iyi gezegenler. Çünkü çok iyi par?ld?yorlar" yorumunu yap?yor.

?ki gezegenin kavu?mas?, üst üste gelmeleri ve tek bir gezegen gibi parlamalar? anlam?na geliyor.

Bloomer, bu gezegenlerin "neredeyse birbirine dokunacak kadar" yak?n görünece?ini söylüyor.

?ki gezegenin aras?ndaki aç? Dünya'dan bak?ld???nda 0,1 dereceye kadar dü?ecek, ancak bu yaln?zca perspektife dayal? bir izlenim. Asl?nda Jüpiter ile Satürn aras?nda yakla??k 800 milyon kilometrelik bir mesafe var.

Bloomer, "Bu gezegen kavu?malar?n? izlemek oldukça e?lenceli. Özellikle de en yak?n olduklar? günden bir gün öncesi ve sonras?yla birlikte, nas?l de?i?tiklerini gözlemleyerek" ifadelerini kullan?yor.

E?er küçük bir teleskopa sahipseniz Jüpiter'in dört uydusunu bile görebilirsiniz: Io, Europa, Ganymede ve Callisto.

Satürn Jüpiter kavu?mas? 19,6 y?lda bir kez ya?an?yor ancak bu y?lki biraz daha özel bir kavu?ma. 17. Yüzy?l'dan bu yana Dünya'ya en yak?n konumda gerçekle?en Jüpiter-Satürn kavu?mas?n? izleyece?iz.

Jüpiter ve Satürn'ün bu kadar yak?n gözlendi?i son seferden bu yana 397 y?l geçti.

Gökbilimciler bunun "ömürde bir kez deneyimlenebilecek" bir uzay olay? oldu?unun alt?n? çiziyor.

Bloomer, "Gezegenlerin hareketini gözlemlemek uzaya ç?kmadan çok önce Güne? sistemi hakk?nda fikir edinmemizi sa?lad?. Bu hareketleri incelemek, bunlar?n arkas?ndaki fiziksel süreçleri ayd?nlatt? ve yaln?zca uzayla ilgili de?il, Dünya'daki i?leyi?le ilgili de bilgimizi geni?letti" diyor.

E?er gökyüzü aç?ksa izlemeniz daha kolay olacak ancak yine de h?zl? davranmal?s?n?z çünkü yaln?zca bir saat içerisinde gezegenler ufukta kaybolacaklar.

En iyisi, birkaç gece boyunca gezegenlerin konumunu gözlemlemek ve onlar? nerede bulaca??n?z? iyice netle?tirmek: Gün bat?m?ndan bir saat sonra, Güney Bat? yönünde ufuk çizgisine yak?n bir noktaya bakmal?s?n?z.